Το Πατρινό Καρναβάλι μετρά 180 χρόνια ιστορίας.
Για τους ντόπιους αλλά και για τους ανθρώπους που το επισκέπτονται, το Καρναβάλι είναι μια ευκαιρία ξεφαντώματος, γλεντιού και απόδρασης από τα ήθη της καθημερινότητας. Και σίγουρα, αν θέλαμε να περιγράψουμε την ατμόσφαιρα, τη διάθεση και τα δρώμενα που λαμβάνουν χώρα τις μέρες αυτές, ο χαρακτηρισμός ως «διονυσιακών» θα ήταν ο πλέον κατάλληλος.
Οι σχέσεις του Πατρινού Καρναβαλιού, όπως και των περισσότερων αποκριάτικων εκδηλώσεων στη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια με αρχαίες παγανιστικές εκδηλώσεις και ιεροτελεστίες προς τιμή του Διονύσου, έχουν συχνά επισημανθεί. Στο μεταίχμιο του χειμώνα με την άνοιξη, οι πιστοί επικαλούνταν τη θεότητα για την αναγέννηση της γης, τη γονιμότητα και την καλή σοδειά.
Ειδικότερα για την Πάτρα όμως, το πολύ ενδιαφέρον στοιχείο είναι η εξαιρετική θέση που είχε η λατρεία του Διονύσου στη θρησκευτική ζωή της πόλης κατά την αρχαιότητα. Από τον Παυσανία μαθαίνουμε ότι υπήρχε ιδιότυπη τοπική λατρεία του θεού με το χαρακτηριστικό όνομα «Αισυμνήτης» (που σημαίνει άρχων, Ηγεμόνας), ο οποίος ήταν προστάτης της βλάστησης, της ευφορίας και κατόπιν του αμπελιού. Το ιερό του Αισυμνήτη, βρισκόταν κοντά στο αμφιθέατρο (στάδιο) της πόλης, στο δρόμο που οδηγούσε από την αγορά στο λιμάνι. Επιπλέον, οι τρεις κοινότητες που συνοικίστηκαν και δημιούργησαν την Πάτρα, η Αρόη, η Μεσάτιδα και η Άνθεια, είχαν η κάθε μία λατρεία του Διονύσου με τα αντίστοιχα ονόματα «Αροεύς», «Μεσατεύς» και «Ανθεύς».
Τα ισάριθμα και ομώνυμα αγάλματα του θεού ήταν στημένα στην ίδια περίπου περιοχή με το ιερό του Αισυμνήτη και κατά τη γιορτή του Διονύσου μεταφέρονταν εντός αυτού με ειδική τελετή. Ο αρχαίος περιηγητής περιγράφει μια ακόμα ιεροπραξία κατά την οποία πομπή νέων, μια νύχτα στη διάρκεια της γιορτής του θεού, κατέβαινε στο Μείλιχο ποταμό και αφού οι νέοι λούζονταν εκεί, φορούσαν στεφάνια κισσού, του ιερού φυτού του Διονύσου και κατευθύνονταν στο ιερό του Αισυμνήτη όπου υπήρχε η ιερή λάρνακα με τη λατρευτική εικόνα του.
Τέλος, μας πληροφορεί και για την ύπαρξη λατρείας του Διονύσου με το προσωνύμιο «καλυδώνιος», γιατί άγαλμα του θεού είχε μεταφερθεί στην Πάτρα από την Καλυδώνα. Το ιερό του ο περιηγητής το συνάντησε στην περιοχή του Ωδείου, ωστόσο ο Καλυδώνιος Διόνυσος παρέμεινε ως το τέλος στη σκιά των τοπικών διονυσιακών λατρειών, δηλαδή του Αισυμνήτη, του Αροέα, Μεσατέα και Ανθέα.
Από τα αγάλματα που αναφέρει ο Παυσανίας, κανένα δεν έχει διατηρηθεί ως τις μέρες μας. Ο επισκέπτης όμως του Αρχαιολογικού Μουσείου Πάτρας, θα διαπιστώσει τον ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό αγαλμάτων είτε του Διονύσου είτε σατύρων είτε συμπλεγμάτων των δύο, που έχουν βρεθεί σε ανασκαφές στην πόλη και κάποτε κοσμούσαν δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους της. Ο σημαντικός αριθμός των γλυπτών αυτών, αποτελεί μία ακόμα υπενθύμιση για την εκτίμηση των αρχαίων Πατρινών στο θεό του κρασιού, του κεφιού, των οργιαστικών τελετών και του δράματος.
Έτσι, η πόλη που διοργανώνει το πιο προβεβλημένο καρναβάλι της χώρας, που ζει στο ρυθμό του και το περιμένει ανυπόμονα, κρατούσε στην αρχαιότητα μια εντελώς ξεχωριστή θέση για τον θεό Διόνυσο. Και μπορεί οι αιώνες που έχουν περάσει να είναι πολλοί και να εκλείπουν τα στοιχεία για έναν άμεσο συσχετισμό των δύο εκδηλώσεων, η αναλογία όμως με το παρελθόν είναι συναρπαστική και αξιοπρόσεκτη. Ίσως τελικά οι πολιτισμικές επιβιώσεις να έχουν τους δικούς τους υπόρρητους δρόμους για να εκδηλώνονται και τα νήματα που συνδέουν τις συλλογικές εκφράσεις να ακολουθούν γραμμές παράδοσης βαθύτερες από όσο μπορεί να γνωρίζουμε.
Άρθρο δημοσιευμένο στο thebest.gr